เขตสุขภาพเพื่อประชาชนภาคใต้

“ยะลาโมเดล” Kick Off NCDs Ecosystem จุดประกายความร่วมมือ 30 หน่วยงาน

สานพลัง สานพลัง สช.–สสส.–ม.อ.–สปสช. หนุนภาคีท้องถิ่น อบจ.-สสจ.-สมัชชาจังหวัด ร่วมขับเคลื่อนลดเนือยนิ่ง สู่ระบบนิเวศสุขภาพลด NCDs อย่างยั่งยืน

หัวข้อ: การบูรณาการความร่วมมือในการพัฒนานโยบายสาธารณะในการสร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้อเพื่อลดโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (NCDs)

วันเวลา: วันพฤหัสบดีที่ 13 พฤศจิกายน 2568

สถานที่: ห้องประชุมชั้น 2 ศูนย์อำนวยการบริหารจังหวัดชายแดนภาคใต้ (ศอ.บต.) อ.เมืองยะลา จ.ยะลา

ที่มาและความสำคัญ

โรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (NCDs) เป็นปัญหาสำคัญทั้งระดับโลกและระดับประเทศ ทำให้คนไทยเสียชีวิตกว่า 400,000 คนต่อปี จังหวัดยะลาพบแนวโน้มเพิ่มขึ้นต่อเนื่อง สาเหตุหลักมาจาก

• ภาวะเนือยนิ่งสูงถึง 14 ชั่วโมงต่อวัน

• กิจกรรมทางกายไม่เพียงพองทุกช่วงวัย

• พฤติกรรมการบริโภคไม่เหมาะสมหวานน้อยงดหวาน100

เวทีนี้จึงจัดขึ้นเพื่อสร้างต้นแบบ “การบูรณาการความร่วมมือระดับจังหวัด” ในการขับเคลื่อน NCDs Ecosystem ยะลา ให้เกิดผลอย่างเป็นรูปธรรม

วัตถุประสงค์

1.ประกาศเจตนารมณ์และลงนามความร่วมมือ ระหว่าง 30 หน่วยงาน ภาคีจาก 3 ภาคส่วน รวมกว่า 200 คน

2.ขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะ เพื่อสร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการลดปัจจัยเสี่ยงจาก NCDs

3.พัฒนาแนวทางต้นแบบระดับจังหวัด (Provincial Model) ในการส่งเสริมกิจกรรมทางกาย ลดภาวะเนือยนิ่ง และส่งเสริมการบริโภคอาหารเพื่อสุขภาวะ

สาระสำคัญของ “ประกาศเจตนารมณ์จังหวัดยะลา” ร่วมกันประกาศว่า

“จะร่วมขับเคลื่อนจังหวัดยะลาสู่พื้นที่สุขภาวะ ด้วยสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการลดปัจจัยเสี่ยงโรค NCDs ผ่านการส่งเสริมกิจกรรมทางกาย ลดพฤติกรรมเนือยนิ่ง และส่งเสริมการบริโภคอาหารเพื่อสุขภาวะที่สอดคล้องกับบริบทพหุวัฒนธรรม”

โดยมีแนวทางดำเนินการหลัก 5 ด้าน คือ

1.บูรณาการความร่วมมือทุกภาคส่วน เพื่อพัฒนาข้อเสนอนโยบายส่งเสริมกิจกรรมทางกายและอาหารสุขภาวะ

2.พัฒนา Roadmap การขับเคลื่อนเชิงพื้นที่ ครอบคลุมบ้าน ชุมชน โรงเรียน หน่วยงาน และสถานประกอบการ

3.พัฒนาระบบและกลไกสนับสนุน เช่น ฐานข้อมูลสุขภาพตำบล ระบบพัฒนาศักยภาพ การจัดการความรู้ และการสื่อสาร

4.สร้างความรอบรู้และทักษะสุขภาพแก่ประชาชน ผ่านกลไกภาคีและสื่อสารสาธารณะ

5.เชื่อมโยงกลไกวิชาการและสถาบันการศึกษาในพื้นที่ เพื่อหนุนเสริมระบบข้อมูล การติดตาม และการเรียนรู้ร่วม

รายชื่อหน่วยงานร่วมลงนาม 30 หน่วยงานสำคัญ

ภาครัฐ/วิชาการ

1.รองผู้ว่าราชการจังหวัดยะลา – นายก้องสกุล จันทราช

2.มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ – ดร.เพ็ญ สุขมาก

3.มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ (ฝ่ายบริหารและยุทธศาสตร์) – ผศ.ดร.ภก.พงค์เทพ สุธีรวุฒิ

4.สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.) – นพ.สุเทพ เพชรมาก

5.สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ เขต 12 – ภก.สมชาย ละอองพันธุ์

6.ศอ.บต. – นายแพทย์สมหมาย บุญเกลี้ยง

7.โรงพยาบาลยะลา – พญ.นิตยา ภูวนานนท์

8.สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดยะลา – นพ.วิเศษ สิรินทรโสภณ

9.ศูนย์อนามัยที่ 12 – นพ.อรรถสิทธิ์ แดงมณี

10.สำนักงานศึกษาธิการภาค 7 – คุณอาริสา กาดำ

11.สำนักงานเกษตรและสหกรณ์จังหวัดยะลา – คุณจริยา ไชยประสิทธิ์

12.สภาเกษตรกรจังหวัดยะลา – คุณมาหามะอับดุลบารี ยือรา

13.สำนักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์จังหวัดยะลา – คุณนุชนารถ โรจนอุดมศาสตร์

14.สำนักงานพัฒนาชุมชนจังหวัดยะลา – นางสาวสุนีย์ มาหะ

15.วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร ยะลา – ผศ.ดร.อัญชลี พงศ์เกษตร

16.วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ยะลา – ผศ.ดร.อัจฉราวดี ศรียะศักดิ์

17.มหาวิทยาลัยการกีฬาแห่งชาติ วิทยาเขตยะลา – นายสมรรถชัย คันธมาทน์

องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.)

1.องค์การบริหารส่วนจังหวัดยะลา – นายมุขตาร์ มะทา

2.เทศบาลนครยะลา – นายอนุชิต กาญจนานุชิต

3.อบต.บาโงย – คุณยาการียา ชิมะ

4.อบต.หน้าถ้ำ – นายอับดุลเล๊าะ อะแซ

5.อบต.บือมัง – คุณอับดุลวาห๊ะ โซมาแร

6.เทศบาลเมืองรามันห์ – คุณอามันิเจ๊ะแต

7.เทศบาลโกตาบารู – คุณรอนิง ดอเลาะหะวอ

ภาคประชาสังคมและภาคีพื้นที่

1.สภาเด็กและเยาวชนจังหวัดยะลา – คุณอานัฟ สะการี

2.สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน (องค์การมหาชน) – คุณธรณินทร์ แวดอเลาะ

3.สมัชชาสุขภาพจังหวัดยะลา – คุณรอซีดี เลิศอริยะพงษ์กุล

4.Node Flagship จังหวัดยะลา – นายประพันธ์ สีสุข

5.สมาคมจันทร์เสี้ยวการแพทย์และสาธารณสุข – คุณอิลฟาน ตอแลมา

6.มูลนิธิเพื่อการแพทย์และสาธารณสุข – นพ.อนันต์ชัย ไทยประทาน

บทบาทของหน่วยงานหลัก

ผศ.ดร.ภก.พงค์เทพ สุธีรวุฒิ ผู้แทนกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) กล่าว สสส.ตั้งเป้า “ลดการตายก่อนวัยอันควรจาก NCDs 25% ภายในปี 2573”

• สนับสนุนเชิงพื้นที่เพื่อสร้างสุขภาวะประชาชน

• ผลักดันการทำงานแบบบูรณาการทุกภาคส่วน

นพ.สุเทพ เพชรมาก เลขาธิการคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ เผย

• สช.นำแนวคิด “3:5:5” ใช้หลักเศรษฐศาสตร์พฤติกรรมและกลไกการเงินการคลัง หนุนปรับพฤติกรรมประชาชน ห่างไกล NCDs ในทุกกลุ่มวัย ทั้งโรงเรียนเด็ก–เยาวชน / วัยเรียน / วัยทำงาน / ผู้สูงอายุ / กลุ่มเปราะบาง

• โดยมีกลไกขับเคลื่อนสำคัญ : ข้อมูล–องค์ความรู้ / การสื่อสาร / กลไกพื้นที่ / ระบบแรงจูงใจ / นโยบายสาธารณะ

ภก.สมชาย ละอองพันธุ์ สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ เขต 12 สงขลา

• หนุนเสริม 2 กลไก โดยผ่านกองทุนตำบล และหนุนเสริม อบจ.กองทุนฟื้นฟู

นพ.วิเศษ สิรินทรโสภณ สำนักงานสาธารณะสุขจังหวัดยะลา กล่าว

• ขับเคลื่อนการลดโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (NCDs) ผ่านแนวทาง “สร้างความรอบรู้สุขภาพโดยไม่ต้องใช้เงิน” เน้นการ ปรับพฤติกรรมรอบตัวในชีวิตประจำวัน ด้วยแนวคิด “ทฤษฎี 21 วัน”

• ดำเนินงานร่วมกับ นักโภชนาการและอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) เพื่อสร้างการมีส่วนร่วมในทุกกลุ่มเป้าหมาย ได้แก่ 3 กลุ่ม

• กลุ่มข้าราชการและพนักงานองค์กร : เริ่มต้นปรับพฤติกรรม ลดน้ำหนัก ควบคุมเบาหวานและความดัน

• กลุ่มนักเรียน นักศึกษา : ส่งเสริมกิจกรรมทางกายและโภชนาการที่เหมาะสม

• กลุ่มผู้สูงอายุ : ขับเคลื่อนแนวคิด “100 กับ 1 วัน” หมายถึง การมีชีวิตที่ยืนยาว 100 ปีอย่างมีคุณภาพ และใน “1 วันสุดท้าย” สามารถหายใจเข้าออกได้อย่างสบาย — สะท้อนถึงชีวิตที่มีสุขภาวะดี

นายเฉลิมพล เรืองเริงกุลฤทธิ์ รองนายกองค์การบริหารส่วนจังหวัดยะลา กล่าว การดำเนินงาน NCDs เป็นหน้าที่ของทุกส่วนไม่ใช่แค่ภาคใดภาคหนึ่ง อบจ.พร้อมร่วมขับเคลื่อนภายใต้การบูรณาการของทุกภาคส่วนเพื่อให้ชาวยะลาลดโรคไม่ติดต่อ และกระจายไปยัง รพสต.ถ่ายโอนทั้ง 38 แห่ง

ผลที่คาดว่าจะเกิดขึ้น

• จังหวัดยะลามี “ต้นแบบ NCDs Ecosystem” ที่ขับเคลื่อนด้วยภาคีทั้ง 3 ภาคส่วน

• ประชาชนมี พฤติกรรมสุขภาพดีขึ้น โดยเฉพาะกิจกรรมทางกายและการบริโภคอาหาร

• เกิด กลไกการขับเคลื่อนเชิงนโยบายถาวร ระดับจังหวัด

• เป็นต้นแบบขยายผลสู่จังหวัดชายแดนภาคใต้และระดับประเทศ

รายงานโดย สช.ต

ขอบคุณข้อมูลจากเพจ สช. สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ